MODERNİZM VE GELENEKSELCİLİK ARASINDA DİN

Belli bir medeniyetin elinden kayıp giden bir şey olarak geleneğin farkına varılması, modern dönemlerde ortaya çıkan bir durumdur. Batı toplumunun yüzyıllardır sahip olduğu kültürel ve entelektüel mirası terk etmesinin acısını yaşayanlar, Batı’da ilk defa geleneği keşfetmişler ve ezelî olduğuna inandıkları geleneği ya da ondan kurtarabildiklerini insan hayatına dâhil etmenin yollarını aramışlar. Yine Batı’da modern uygarlığın yönelimini tehlikeli bulunlar, modernliğin risklerinin kaynağında gelenekten kopmayı görerek geleneksel düşünce ve yaşam tarzlarını modern uygarlığa bütüncül bir alternatif olarak yeniden canlandırmayı arzulamışlardır. Bu bağlamda Gelenekselci Ekol, modernizme karşı alternatif bir duruşu yansıtır. Gelenekselcilik, başlangıçta Batı’nın kendi kendisine yönelttiği bir eleştiridir. Bu eleştiri Batı’nın içinden doğmuş olmasına rağmen, modernlik karşıtıdır. Gelenekselcilerin karşıtlıkları Batı’ya değil, modernizmedir.

Bu kitapta şu sorulara cevap verilmeye çalışılmıştır: Gelenekselci Ekol hangi sosyolojik koşullarda doğmuştur? Batı modernliğine ne tür eleştiriler yöneltmiştir? Gelenekselcilere göre modernleşme, rasyonelleşme ve sekülerleşme karşısında dinlerin mevzi kaybetmesi ne gibi sosyal sonuçlar doğurmaktadır? Gelenekselcilik İslâm’ın içinden gelen bir ses midir, yoksa İslâm’ı kapsayan bir ses midir? Gelenekselci Ekolün tüm geleneksel dinleri eşit görmesi, hakikatin son temsilcisi olma iddiasına sahip olan İslâm düşüncesiyle bağdaşır mı? Tüm gelenekleri ve dinleri olumlayan bir bakışa sahip olan Gelenekselci Ekolün öğretileri ‘medeniyetler ittifakı’ arayışında bir imkân sunmakta mıdır? Gelenekselciliğin İslâm yorumu, Batı dünyasında yaygınlaşan İslâmofobia olgusunu nasıl etkiler? Gelenekselci düşüncenin genel düşünce tarihi ve İslâm düşünce tarihi içinde bir karşılığı var mıdır?

İSLAM'DA CİNSİYET DİYALEKTİĞİ

Bunlar Sachiko Murata’nın kitabını okurken aklıma gelen sadece birkaç düşünce. Biliyorum ki bazıları -İslam’dan anladıkları şeye çok uzak gibi görünen- onun cinsiyet ilişkisine, irfanî yaklaşımına belki de karşı çıkacak. Ancak bu kitapta tercümesi yapılan metinler -bunların çoğu ilk kez tercüme edildi- yaklaşımının tam anlamıyla geçerli olduğunu gösteriyor. Aslında çok sayıda metin, kitabın en önemli parçası olma özelliği taşıyor; bunlar kendi başlarına mistik hikmet antolojisini oluşturuyor ve İslam’la ilgilenen herkesçe üzerinde dikkatlice durulması gerekir. Hatta İslam’da kadının rolünü (genel olarak İslam’ı) tamamen tarihsel, filolojik ve sosyolojik açıdan değerlendiren ehl-i zâhir bile, Murata’nın ulaştığı sonuçlardan bazılarına katılmamış olsalar da, İslam’ı daha iyi anlamalarına bir şekilde yardım edecek olan ve şimdiye kadar pek bilinmeyen birçok kaynak keşfedeceklerdir.

Annemarie Schimmel

Harvard Üniversitesi

MODERN DÜNYAYA KARŞI

“Gelenekselcilik” konusunun Türkiye’de yeteri kadar tartışıldığını dahası yeteri kadar bilindiğini söylemek zordur. Türkiye’de “Gelenekselci”ler tarafından yazılan kitapların çoğunun çevrilmiş olmasına rağmen, dinimistik bir hareket olarak Gelenekselcilik konusunda bilgimiz oldukça sınırlıdır. René Guénon, Frithjof Schuon ve Seyyid Hüseyin Nasr gibi Gelenekselcilerin ve daha az sayıda da olsa diğer Gelenekselcilerin kitapları Türkçeye çevrilmiş olmasına rağmen Gelenekselciler’in birbirlerine nasıl bir bağ ile bağlı oldukları, bunları besleyen büyük ve küçük damarların nerelere kadar uzandığı ve bunlardan ayrılan damarların uzantı noktaları konusunda yeteri kadar bilgiye sahip değiliz.

Tek tek Gelenekselciler hakkında kitap yazılmış ve bunların düşünceleri eleştirilmiş olsa da, yakın tarihimize ait bir olgu olmasına rağmen genel anlamda Gelenekselciliğin tarihi konusunda elimizdeki araştırma sayısı maalesef yok denecek kadar azdır. Mark Sedgvick’in doktora tezi olarak hazırlamış olduğu “Modern Dünya’ya Karşı” adını verdiği elinizdeki bu eser bu eksikliği önemli ölçüde giderebilecek niteliktedir.